Όταν η βία δεν σοκάρει πια — αλλά χειροκροτείται

Οι πρόσφατες εικόνες βίας ανάμεσα σε εφήβους δεν είναι απλώς σοκαριστικές - είναι ανησυχητικά αποκαλυπτικές για μια κοινωνία που αρχίζει να χάνει τα αντανακλαστικά της. Δεν είναι μόνο το ίδιο το περιστατικό που πληγώνει, αλλά και το γεγονός ότι γύρω του χτίζεται ένα κοινό — παιδιά που γελούν, που τραβούν βίντεο, που σιωπούν. Και αυτό το κοινό είναι συχνά το πιο ύπουλο κομμάτι της βίας, γιατί την κανονικοποιεί. Την κάνει διασκεδαστική. Την ανεβάζει στις οθόνες, με likes και σχόλια.

Κάθε 4 λεπτά ένα παιδί χάνει τη ζωή του λόγω βίας

Μέσα από μια ανάρτηση στα social media, δοκίμασα να μιλήσω ανοιχτά γι’ αυτό το φαινόμενο. Δεν ήταν ένα κείμενο που σκοπό είχε να δώσει λύσεις – αλλά να θέσει ερωτήματα, να ταρακουνήσει, να υπενθυμίσει πως η ευθύνη είναι κοινή. Η απήχηση που είχε – και οι δεκάδες προσωπικές μαρτυρίες στα σχόλια – επιβεβαιώνουν πως δεν είμαστε οι μόνοι που ανησυχούμε. Είμαστε πολλοί. Και είναι ώρα να αρχίσουμε να μιλάμε πιο δυνατά.

Ζούμε σε μια εποχή όπου η βία δεν συμβαίνει μόνο — καταγράφεται, ανεβαίνει στο ίντερνετ, χειροκροτείται με views και σχόλια. Σκηνές όπου παιδιά χτυπούν, εξευτελίζουν και ταπεινώνουν άλλα παιδιά. Και γύρω τους, όχλος. Άλλοι γελούν. Άλλοι τραβούν με το κινητό. Aλλοι προτρέπουν. Και κανείς δεν κάνει κάτι για να σταματήσει.

Ερευνητές προειδοποιούν: Η βία στην τηλεόραση θέτει σε κίνδυνο τη συμπεριφορά των παιδιών
Για τα έφηβα παιδιά: Μη γίνεις θεατής της βαρβαρότητας. Μη συνηθίσεις την εικόνα της βίας. Έχεις φωνή, έχεις δύναμη — χρησιμοποίησέ τη για να υπερασπιστείς το σωστό. Όχι για να προτρέπεις, και για να ενθαρρύνεις τετοιες καταστάσεις. Μπορεί να μην είναι εύκολο, αλλά είναι έντιμο.

Για τους γονείς: Μίλα με το παιδί σου. Όχι μόνο για το πώς να μην είναι θύμα, αλλά και για το πώς να μην γίνει θύτης ή σιωπηλός συνένοχος. Ο τρόπος που αντιδρά στο άδικο χτίζεται πρώτα μέσα στο σπίτι.

Η κοινωνία που ανεχόμαστε σήμερα, είναι αυτή που θα ζήσουν τα παιδιά μας αύριο. Μην τους τη μάθουμε λάθος.

Οι επιπτώσεις του εκφοβισμού στην ψυχική υγεία του παιδιού

«Ο φόβος είναι αληθινός και ανθρώπινος»

Ένα από τα σχόλια που ξεχώρισαν, έγραφε:
«Δυστυχώς... είναι δύσκολο να βρουν τη δύναμη τα παιδιά να αντιδράσουν... από φόβο μην βρεθούν στη θέση του θύματος...»

Και απάντησα αυτό:
Συμφωνώ απόλυτα… Ο φόβος είναι αληθινός και ανθρώπινος — ειδικά στην εφηβεία, όπου η ανάγκη για αποδοχή από την παρέα είναι πολύ ισχυρή.

Πώς το έντονο παιχνίδι βοηθά τα παιδιά να γίνουν πιο δυνατά και έξυπνα

Γι' αυτό ο ρόλος μας ως γονείς είναι κρίσιμος και σημαντικός: να καλλιεργήσουμε από νωρίς την ενσυναίσθηση , την υπευθυνότητα και κυρίως την αυτοπεποίθηση στα παιδιά μας. Να τους μάθουμε πως δεν χρειάζεται να γίνουν «ήρωες» ή να κρατούν μια στάση απάθειας και ουδετερότητας για «να μην μπλέξουν» — αλλά ότι και μια απλή φράση, ένα «σταμάτα», ή το να απομακρυνθούν από μια τέτοια σκηνή, είναι στάση.

Να τους δείξουμε πως η πραγματική φιλία δεν στηρίζεται στην ανοχή της βίας ή στον φόβο της απομόνωσης. Ότι αξίζει να διαλέγουν φίλους που σέβονται, όχι που φοβίζουν.

Και πάνω απ’ όλα, να νιώθουν πως εμείς είμαστε εδώ για να μιλήσουν, να ζητήσουν βοήθεια χωρίς ντροπή ή ενοχή.

Σίγουρα δεν θα αλλάξουμε τον κόσμο μονομιάς. Αλλά μπορούμε να αλλάξουμε το πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Ας βάλουμε παραπάνω όρια. Ας τηρήσουμε τις «τιμωρίες» και τις συνέπειες. Δεν χρειάζεται στην πρώτη γκρίνια, κλάμα ή ένταση να κάνουμε πίσω. Τα παιδιά χρειάζονται τα όρια ακόμη και αν αντιδρούν σε αυτά.

Εθνική Στρατηγική για τη βία των ανηλίκων: Τι περιλαμβάνει - Σε λειτουργία η εφαρμογή Kids Wallet

«Δεν σώπασα — και δε θα ξανασωπάσω»

Οι φωνές κάτω από την ανάρτηση ήταν πολλές — κάποιες με θάρρος, άλλες γεμάτες απογοήτευση, αλλά ανθρώπινες κυρίως από γονείς με παιδιά στην εφηβεία.

Μια γυναίκα μοιράστηκε:
«Τελευταία φορά που είπα ‘σταμάτα, τι κάνεις εκεί;’ απάντησε η γυναίκα που μόλις τη χτυπούσαν με το νεογέννητο αγκαλιά: ‘εσύ τι ανακατεύεσαι;’»

Η φράση της είναι χαρακτηριστική της απάθειας, της αμυντικότητας και της κόπωσης που έχουμε αρχίσει να συναντάμε όλο και πιο συχνά. Αλλά και της απογοήτευσης που μπορεί να νιώσει κάποιος όταν επιχειρεί να παρέμβει, και αντί για στήριξη συναντά εχθρότητα.

Και όμως, κάτω από αυτήν την απογοήτευση, υπάρχει και κάτι άλλο. Μια σπίθα αντίστασης... Όπως έγραψε μια άλλη αναγνώστρια:
«Κάποτε με σταματούσε ο φόβος όταν ήμουν έφηβη. Μετά από τα τόσα που έβλεπα στις ειδήσεις να συμβαίνουν, υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι δεν θα σωπάσω. Η αλλαγή έρχεται από εμάς.»

Αυτό είναι. Η αλλαγή δεν είναι θεωρητική, δεν έρχεται «απ’ έξω» — ξεκινά από την προσωπική μας στάση. Από την απόφαση, έστω και μια φορά, να μη μείνουμε σιωπηλοί.

Βίαιη συμπεριφορά στην εφηβεία: Πώς να την αναγνωρίσετε έγκαιρα

Μια προτροπή, για όλους μας

Αυτό το άρθρο δεν είναι καταγγελία. Είναι κάλεσμα. Προς εφήβους, γονείς, εκπαιδευτικούς και ενήλικες με ευθύνη.

Στα παιδιά μας, ας μάθουμε πως δεν είναι αδυναμία να νιώθεις φόβο — αλλά είναι δύναμη να μην τον αφήνεις να σε καθορίσει. Ότι κάθε τους επιλογή χτίζει τον άνθρωπο που θα γίνουν.

Στους γονείς, ας θυμόμαστε πως τα παιδιά διαμορφώνονται πρώτα απ’ όσα βλέπουν σε εμάς. Χρειάζονται όρια, όχι για να τα περιορίσουμε — αλλά για να τους δείξουμε τι σημαίνει φροντίδα, συνέπεια, αγάπη με ευθύνη.

Στους εκπαιδευτικούς και τους θεσμούς: η πρόληψη της βίας δεν είναι «εξωσχολικό θέμα». Είναι εκπαιδευτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό. Η ενσυναίσθηση , η διαχείριση θυμού, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα πρέπει να διδάσκονται όσο και η ιστορία ή τα μαθηματικά.

Τα σημάδια του εκφοβισμού: Πώς να εντοπίσουμε αν το παιδί μας είναι θύμα ή θύτης;

Γιατί αν δεν μάθουμε στα παιδιά μας πώς να είναι άνθρωποι — δεν έχει σημασία τι βαθμούς θα πάρουν.

Η αλλαγή ξεκινά σήμερα. Ξεκινά από εμάς.